GEOGRAFSKI POLOŽAJ KLIMATSKE PRILIKE BATA KOLONIZACIJA NAZIVI OPŠTINA UZDIN PODIZANJE KUĆA DRUGI SVETSKI RAT BUŠENJE PRVOG BUNARA BORBA ZA PAŠNJAK GROBLJE CRKVA ŠKOLA KULTURA . INFRASTRUKTURA HIDROGRAFIJA PRIVREDA ZDRAVSTVO ISHRANA SPOMENICI OBICAJI SPORT MUZIKA I FOLKLOR VATROGASNO DRUŠTVO ZASLUŽNI MESTANI ZANIMLJIVOSTI . POREKLO STANOVNIŠTVA DOSELJAVANJE IZ SRBIJE DOSELJAVANJE IZ BOSNE SPISAK STANOVNIKA KVANTITAIVNO KRETANJE ISELJAVANJE . .      PODIZANjE SPOMEN ČESME      Ideju o podizanju spomen česme, vraćanje seoskog krsta, podizanju spomen biste Vojvodi Putniku (po kome je selo dobilo ime) i izradi monografije Putnikovo dao je Ranđel Anđelković. Ideja je bila da selo dobije svoje kulturno istorijsko obeležje po čemu bi bilo prepoznatljivo, a samim tim bi bio uređen i centar sela kao u svim ostalim banatskim mestima. . Ootkrivanje spomen česme. Nikola Stanković 1995.godine. . Potomci optanata i dobrovoljaca ispred spomen česme 1995.godine    Ideja o kulturno istoriskim obeležjima je od strane mesnog odbora prihvaćena, samo je trebalo naći model na koji će se način sve ovo izfinansirati. 1993. godine je bila hiper inflacija, te se te godine nije moglo ništa raditi. Sledeća godina je bila nešto bolja, pa se pokušalo sa idejom da se spomen česma i krst finansiraju iz sredstava mesnog samodoprinosa i donacijom meštana. Međutim, s jedne strane, prema finansijkim proračunima sredstva iz mesnog samodoprinosa su bila nedovoljna za ovaj projekat, a s druge strane, meštani su bili podeljeni: jedni su bili za, a drugi protiv ovog projekta, a i oni što su podržali ovaj projekat svako na svoj način je uslovljavao svoj doprinos. Sve u svemu vladalo je veliko nepoverenje meštana u uspeh ovog projekta. Pošto je ovaj projekat od istorijskog značaja za ovo mesto, od ideje se nije odustalo.           Vreme je bilo sve manje, pa su pripreme oko izgradnje spomen česme morale da se inteziviraju. Tako je na sednici organizacionog odbora pored rešenja zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Pančeva ponuđeno i idejno rešenje Radenka Stojanovića iz Putnikova koji je idejno rešenje podneo u dve verzije. Odbor je jednoglasno prihvatio prvu verziju idejnog rešenja te je po tom nacrtu spomen česma i podignuta. . Doseljenici koji su rođeni u Bati    Po predračunu radovi i materijal za izgradnju spomen česme bi koštali 6.113,35 din. Dok u tom momentu (krajem juna) na računu je pristiglo samo 300,00 dinara.           Mesto gde će se podići spomen česma određena je lokacija gde je bio izbušen treći bunar (1954) koji nije bio u upotrebi poslednjih dvadesetak godina.           Bilo je dosta predloga kakav treba da bude ispisan tekst na mermernoj ploči. Po ovom pitanju usvojen je predlog Milana Milića da na ploči bude ispisan sledeći tekst: “OVO MESTO SU OSNOVALE PORODICE SRBA DOSELjENIKA IZ MAĐARSKE 1925 GODINE”. Pošto je doseljeno više porodica sa istim prezimenom odlučeno je da se upišu sva prezimena u množini (čime bi se obuhvatili i članovi porodica) po azbučnom redu. Na drugoj (donjoj) ploči da bude ispisan sledeći tekst: “SPOMEN ČESMU PODIŽU MEŠTANI PUTNIKOVA 1995. GODINE”                  PODIZANjE SPOMEN BISTE      U osmišljenom projektu čiji je osnovni cilj podizanje kulturno istorijskog spomen obeležja u naseljenom mestu Putnikovu, podizanje spomen biste Vojvodi Radomiru Putniku predstavlja drugu fazu u ovom projektu. U ranijem izlaganju smo napomenuli da je Putnikovo dobilo ime po teretnom brodu koji se zvao “VOJVODA PUTNIK” kojim je doseljen drugi transport porodica iz Mađarske 13. aprila 1924. godine. Ova inicijativa je pokrenuta 1927. godine od kada nova kolonija nezvanično nosi ime “PUNIKOVO”.    Za dan otkrivanja spomen biste predloženo je da to bude 17. maja 1997. godine, na dan smrti Vojvode Putnika. Međutim kasnije se od tog datuma odustalo, te je predloženo da to bude 21. septembar, na dan crkvene slave “Mala gospojina” jer se na taj dan obično okupi celo selo, što znači da će poseta na ovoj promociji biti masovnija. . Otvaranje spomen biste 1997. godine    Za izradu spomen biste bilo je dve ponude. Organizacioni odbor se odlučio za ponudu akademskog vajara Save Simića iz Bratunca. Sava Simić je još kao sudent na akademiji dva puta pobeđivao na konkursu za izradu Savezne štafete koja se nosila na rođendan predsednika bivše Jugoslavije Josipa Broza Tita, tako da je za sobom imao dobar rejting. Inače Sava je studirao u Beogradu i često je dolazio kod rodbine u Putnikovu (Simić Vidoje).    Ova manifestacija je organizovana mnogo bolje nego što je to bio slučaj sa spomen česmom. Pre svega počelo se na vreme sa prikupljanjem novca (više od godinu i po dana pre proslave) a pored toga organizacioni odbor je već imao iskustva oko organizovanja ovakvih manifestacija.           Najveći deo novca za izradu spomen biste je dalo “Ministarstvo kulture Republike Srbije”. Kako je programom i predviđeno spomen bista (poprsje) Vojvode Radomira Putnika otkrivena je i osvećena na dan crkvene i seoske slave “Mala Gospojina”, 21 septembra, 1997. godine. Spomen bistu je otkrio predsednik skupštine Vojvodine g. Radenković. Na otkrivanju spomen biste priređen je kulturno umetnički program koji je pripremio učitelj Novica Trajković sa svojim učenicima. Na otkrivanju i osvećenju spomen biste prisustvovali su predstavnici saveza boraca iz Putnikova, Uzdina, Kovačice, Pančeva, Novog Sada i Beograda kao i predstavnici ministarstva kulture republike Srbije. Posle osvećenja spomen biste priređen je svečani ručak u domu kulture, a posle toga narodno veselje uz muzički program.           Tako je ovo malo mesto dobilo svoje kulturno-istorijsko obeležje koga sačinjavaju: spomen česma, veliki seoski drveni krst i spomen bista Vojvode Radomira Putnika.      POSTAVLjANjE SEOSKOG KRSTA      Doseljenici iz Mađarske prilikom podizanja nove kolonije 1926. godine na sred tada zamišljenog sela podigli su veliki drveni krst. Na sednici crkvenog odbora održanoj 11. aprila 1975. godine, u zapisniku se između ostalog kaže sledeće: “Na zahtev Saveza boraca da se ukloni veliki drveni krst sa ogradom kod seoskog bunara, pošto je tu predviđena izgradnja asfaltnog puta rešeno je da se krst postavi u crkvenoj porti”.           Te iste 1975. godine ovaj krst je zaista uklonjen sa još tri visoka jablana koja su bila zasađena oko njega. Međutim, činjenica da uklonjeni drveni krst nije premešten u crkvenoj porti, ukazala se prilika da se na obeležavanju 70 godišnjice od nastanka ovog mesta veliki drveni krst vrati selu.           U vezi sa ovim u toku svog dugogodišnjeg istraživačkog rada nisam pronašao mnogo podataka. Ali i ono malo je nešto, da bi se donekle ušlo u suštinu namene i značaja velikog seoskog krsta.           Srpski doseljenici u Mađarskoj su prilikom osnivanja novih naselja u njima podizali veliki drveni krst tz. “SRPSKI KRST” koji je imao značajnu ulogu prilikom crkvenih i verskih praznika i tradicionalnih običaja. Sada je sasvim jasno zašto su doseljenici iz Mađarske po ugledu na svoje pretke na sred sela podigli veliki drveni krst. Krst je napravio Jovan Milić tišljer po zanatu. Na krst je postavljena ikona “Hristovog raspeća”, a sam krst je ograđen drvenom ogradom, oko koga su posađena 4 jablana, od kojih se jedan kasnije osušio, tako da je do 1975. godine ostalo samo tri jablana. . Poslednji snimak 1975. godine kada je seoski krst uklonjen iz centra sela.           Po kazivanju starijih meštana ispred ovog krsta su održavane crkvene službe. Prva takva služba je održana pod vedrim nebom 1928 godine. Meštani kažu da je i u polju bio jedan veliki drveni krst gde su se održavale službe (nosile su se litije) naročito u sušnim godinama kada se osveštavalo žito. Ovaj krst je redovno održavan negde oko sedamdesetih godina prošlog veka. Na Ivanjdan (7 jula) obavezno se na krst stavljalo nov venac ispleten od ivanjskog cveća. Unutar ograde krsta, starije žene su obavezno održavale cveće. Kasnije, krst je zapušten, ograda polomljena kao što se na slici i vidi. Ovaj snimak je napravio Miloje Pešić koji je odrastao u Putnikovo pa se po završetku školovanja zaposlio u Beograd. Na slici se vidi da su jablanovi već bili povađeni. Ovo je poslednji snimak prvog krsta koji su meštani podigli 1926. godine, to je ustvari onaj isti krst ispred koga su se slikali meštani (1932. godine) koji su se doselili iz Mađarske.    Po pitanju izrade krsta razgovarano je sa Miladinović Radosavom koji je odrastao u Putnikovu. Miladinović je bio direktor drvno prerađivačkog preduzeća “Novi dom”. Miladinović je uz odobrenje generalnog direktora DPP “Novi Dom” Debeljača Mijailović Andreja prihvatio da bez ikakvog uslovljavanja ili novčane naknade uradi drveni krst visine 3,5m, i da ova firma bude darodavac ovog krsta. Krst je urađen od Slavonske hrastovine koji je zaštićen višeslojnim premazom zaštite za drvo. . Otkrivanje soskog krsta. Paraskeva Ostojić 1995. g.             Ovaj krst je postavljen između spomen česme i crkve na oko 30m od spomen česme. Krst je postavljen na sredini betonskog platoa. Od krsta do asfaltnog puta je urađena betonska staza širine 80 cm. Za sada je na krst postavljena kopija “Raspeća Isusa” koja je zaštićena providnom plastikom. Sliku je nabavio Pavlović Borivoj. Ostalo je da se pronađe rešenje kako bi se postavila kvalitetnija ikona “Hritovog Raspeća” od bronze ili kakvog drugog materijala koji je otporan na vremenske uslove, i da se uradi ograda oko krsta. Inače krst se svake godine presvlači zaštitnom farbom tako da je za sada u dobrom stanju.           Tako je posle 20 godina (1975-1995) selo ponovo dobilo svoj krst, koji će zajedno sa spomen česmom u budućnosti predstavljati značajno spomen obeležje u znak sećanja na prve doseljenike iz Mađarske koji su na banatskoj ledini podigli novo naselje Putnikovo.    Posle crkvene službe koju su obavila tri sveštenika. Pored Putnikovačkog paroha Nikole Jovičića na liturgiji su kao gosti učestvovali i uzdinski sveštenik Miklea Teodor i namesnik crkvene opštine u Putnikovu Protojerej Dragoslav Pavlović iz Čente. Na službi je učestvovalo i crkveno pevačko iz Crepaje od 12 članova.           Posle crkvene službe prešlo se na osvećenje krsta. Krst je otkrila najstarija doseljenica iz Bate Paraskeva Ostojić (rođena 1911.           Na osvećenje spomen česme priređen je kratak kulturno umetnički program na kome je gostovala recitatorska sekcija iz Kovačice koju je vodila Mirjana Vladisavljev iz Kovačice. Pre otkrivanja i osvećenja spomen česme u ime doseljenika iz Mađarske veoma dirljiv govor održao je sin pok. Milana Radovanovića, Jugoslav Radovanović. Spomen česmu je otkrio tada najstariji doseljenik iz Bate Nikola Stanković (rođen 1917. godine). . Potomci optanata i dobrovoljaca ispred novog seoskog krsta 1995. godine    Kada je urađena spomen česma bilo je potrebno sprovesti vodu kako bi prolaznik koji tu zastane mogao da popije i malo vode. Pošto selo nije imalo vodovod jedino rešenje je bilo da se izbuši nov bunar te da se tako voda sprovede do česme. Ovakvu ideju pokrenulo je DVD Putnikovo sa predlogom da se bunar izbuši kod vatrogasnog doma te da se voda sprovede do spomen česme, crkve, doma kulture i vatrogasni dom. Aprila meseca 1996 godine Đolović Veljko i Ranđel Anđelković su za gotov novac u Perlez kupili plastičnu cev od 60 m. Borivoj Pavlović i Stanković Radovan su isposlovali od “MINISTARSTVA ZA POLjOPRIVREDU I VODOPRIVREDU” 20.000,00 dinara. Od dobijenog novca kupljen je hidrofor, ručna pumpa za vodu, plastične cevi i sve što je potrebno za dovod i odvod vode.           Bunar je izbušio bunardžija iz Tomaševca Svetislav Nikolić besplatno, tako da je ovaj posao urađen onako kako je i planirano.